Hoe durven ze? review boek Peter Mertens

Review van het Boek: "Hoe durven ze?" door:  Peter Mertens
343 blz.  /  ISBN: 9789491297137          /  uitgeverij: www.epo.be
links:  http://www.epo.be/boekenportaal/boekinfo_boek.php?isbn=9789491297137

-

De tijd dat ik zomaar voor de lol politiek of actualiteitslectuur las ligt al enige jaren achter mij (ik wordt er meestal woedend of depressief van), maar via-via kreeg ik het boek van Peter Mertens in handen, wat me gezien de titel toch prikkelde om zijn kant van het eurocrisis-verhaal te horen.  
Mijnheer Mertens (voor de niet-ingewijden: de voorzitter van de PvdA België en meestal niet gekend bij het brede publiek aangezien hij niet vaak in de media opduikt -en al helemaal niet ginnegapt met pappenheimersmopjes of achterop een moto plaatsneemt tijdens een wielerwedstrijd enkele dagen voor de verkiezingen) gaat in dit boek dieper in op de oorzaken en gevolgen van de financiële crisis en schijnt ook meteen een licht op enkele uitwegen.  
Da’s trouwens een van de hoofdtaken van een politicus vind ik, informeren over en duiding brengen bij het beleid dat men wil voeren (daarom niet per sé in boekvorm), in tegenstelling tot diegenen die op een rode knop drukken om dan om-ter-eerst de oplossingen te geven voor een schunnig anagram in een tv-spelletje.

Ik ga het boek en de inhoud ervan niet meteen samenvatten (dat zou me te ver leiden), maar wat me vooral opvalt is de verbetenheid, het fanatisme waarmee het geschreven is (iets wat je zelden tegenkomt in de huidige actualiteitsboeken die door ongeïnteresseerde ghostwriters worden bij elkaar gepend en meestal vooral omwille van de titel, hoes of BV moeten verkopen).  
Het cijfermateriaal is vrij waterdicht, de conclusies en interpretaties zijn duidelijk neergezet, geen halfbakken conclusies waar je achteraf nog alle kanten mee uit kan.

Dat laatste is ook meteen een minpunt eigenlijk, aangezien hij niet veel ruimte laat voor nuance of debat.  Hij zegt nochtans zelf om een debat te willen aangaan (de frustratie van jarenlang niet te worden uitgenodigd voor talkshows en verkiezingsuitzendingen spuit er via alle lichaamsholtes uit bij mensen van de pvda zo blijkt), hoewel hij dan opsommingen maakt die geen weerwoord bevatten.

Dat laatste is zeer jammer... vaak hoop je op een weerwoord, een extra quote of repliek maar is er geen in het boek opgenomen (hoewel er waarschijnlijk wel antwoorden moeten zijn gekomen).

Hij quote dan iemand die een bepaalde stelling inneemt in de media, schrijft zijn eigen  antwoord daar onder, waarna het 'debat' stopt.  
Waarschijnlijk had het nuttiger geweest enkele tegenstanders uit te nodigen (of in de val te lokken door het zelf zo geprezen publiek debat) om vervolgens hun antwoorden ook mee te geven NADAT Peter Mertens had geantwoord.   Enig weerwerk ontbreekt dus, wat dit boek een pamflet maakt, iets waar het ook bij zal stoppen vrees ik, want wanneer je pamfletten schrijft hebben mensen tegenwoordig al gauw iets van ‘oei, zeurkous’.  Het klik-and-play entertainment is dan nooit ver af om voor de nodige afleiding te zorgen. 

Nochtans zijn het deze mensen die potentiële leden van pvda zouden kunnen zijn... de brave ‘domme’ consumenten, het kijkvee, de werkpaardjes van deze wereld. Vooral omdat we allemaal in hetzelfde schuitje zitten wat betreft de 1% die de 99% laat uitmelken of tegen elkaar op zet. Dit boek faalt op dat punt alvast, maar ik hoop er op dat het alsnog tot een stevig debat komt nadat genoeg mensen het hebben gelezen.Soms is dat weerwerk nodig, op andere momenten dan weer niet (ik herinner me hier een quote van Siegfried Brakke, die op zichzelf al boekdelen sprak 'Het is in het belang van de armen, dat er rijken zijn'.)   Op zulke momenten is Peter Mertens als observator op z'n best.

Andere momenten gaat hij wat mij betreft de mist in, de cijfers en beweringen van Alexander De Croo in twijfel trekken zonder enig weerwerk of dubbel-check (of bronvermeling van de gebrachte 'correcte' cijfers) is totaal not-done vind ik.  
Wanneer je beweert dat de armoede in Duitsland dànkzij de maatregelen van hun huidig regeringsbeleid is toegenomen, zie ik graag echte bronnen (en meer dan één). Dat maakt je punt ècht sterk! (Even noteren dat ik deze stelling wel onderschrijf, maar dan nog zie ik graag even cijfers! - en ja, ik ben zelf op zoek gegaan online naar materiaal hierover en het klopt wel denk ik). Nochtans zou dit zijn punt veel sterker maken.

Maar niets hiervan; geen antwoord van de OpenVLD te bespeuren, geen dubbelcheck cijfers, geen zelf-na-te kijken bronnen... op die manier zou iemand in een boek evenzeer kunnen beweren dat PvdA-leden al minstens tien jaar van uitkeringen leven, snoepreisjes maken met lidgeld, lang ongewassen haar hebben en als bewijsvoering een quote uit een boek van iemand van LDD aanhalen.  Whatever, nevermind.

Waar ik Mertens enorm voor apprecieer is de analyses waar je niet te buiten kan. Rond pagina 227 over de nieuwe arbeidersklasse en hoe die wordt afgeschilderd op tv en door de hogere 'kasten' klassen. Of nog beter, zijn enorm tekenende vraag aan een aula vol studenten op p. 247, waar ik meteen zoiets had van "zo waar". Ik ga het hier niet verklappen, daarvoor moet u het boek lezen. Dit is Peter Mertens op z'n best, analyseren, spiegelen en vooral haarscherp tonen waar er iets grondig fout zit (met name het deel over de arbeidersklasse is een revelatie wat mij betreft, eveneens zijn analyse van enkele vlaamse politici over Dalrymple, Thatcher en Burke is zeer raak in mijn ogen: het is hernoemd fascisme, gecombineerd met onwetenschappelijke onderzoeken, foute wiskunde en elitarisme uit de negentiende eeuw)

Vele van Mertens' inzichten over de werking van europa en de haute-finance stonden wel al te lezen in boeken van allelei politici, niet in het minst door de heer Jean-Pierre Van Rossem's boeken rond 1991 zelfs. Sommige stukken van Peter Mertens boek lijkten trouwens extreem erg op een onderdeel uit Van Rossem's Libertijnse breekpunten.
Of hoe nog maar eens aangetoond wordt dat we deze crap al een dikke 20 jaar gewoon laten begaan. Het is alleszins goed dat iemand deze inhoud nog eens opfrist en moderniseert naar de huidige situatie.

Begrijp me niet verkeerd: hoewel hij extreem-links denkt (geen geheim) en alles nogal erg vanuit één standpunt bekijkt en WIL laten kloppen, maakt hij wel enkel zeer rake punten.

Zulke boeken moet je steeds distilleren vind ik, neem er echt uit wat belangrijk, onweerlegbaar en waar is, en vorm je eigen conclusies. Ongeacht of een boek door een professor economie, een rechts-populistisch politicus, linkse kleine partijvoorzitter of een bedrijfsleider wordt geschreven, je kan er steeds uithalen wat belangrijk voor je is om de maatschappij beter te begrijpen.

Het beste twee punten die ik heb onthouden uit dit boek is dat zowat elke politieke partij van dit land in dezelfde vijver zit te vissen terwijl ze naar een Vlaanderen voor de rijken  evolueren naar Duits model.  Iets dat je ook steeds terug hoort komen in toespraken van onze meest invloedrijke politici.  Een onrustwekkende evolutie zo blijkt,... en ik ben blij dat er mensen als Peter Mertens zijn die dit even helder opsommen en duiden. Vooral de voortdurende mediamanipulatie (net nog deze ochtend in de standaard gelezen dat de werkloosheid in Duitsland fors is gedaald... dat daar een enorm toegenomen armoede bij is gekomen wordt er uit weggelaten uiteraard). Men moet de ogen hier voor openen bij bepaalde mensen (ook bij mij, eerlijk gezegd, vele van de Vlaams-neo-liberale rethoriek is ook in mijn eigen omgeving en eigen denken binnengeslopen intussen... waar ik me zelfs voor schaam nu.)

Het tweede punt dat ik onthoud is dat de superrijken steeds rijker worden op de kap van steeds armer wordende wèrkende mensen (in Duitsland zelfs aan 'Hertzer'-lonen van één euro per uur). Ik ken zelf enkele Duitse vrienden, die me deze cijfers en toestanden konden bevestigen (eentje van hen is van armoede naar Indië verhuisd om te ontsnappen aan de Duitse dienst voor arbeidsinspectie, omdat haar werk en verdiensten gewoon ontoereikend werden om menselijk te leven. De dwangerbeid is bij onze oosterburen nooit echt ver af (geweest).

Jammer dat hij her en der toch weer die aloude extreem linkse reflex vertoont om op het paranoïde af zijn kleine (zeer kleine) stam te willen voorvechten in het politieke debat; de dag dat de pvda (of eender welke kleine partij) iemand heeft met charisma en voeling met het publiek zouden ze meteen uit dit verdomhoekje geraken, mijnheer Mertens is zulke personality jammer genoeg niet. Daarvoor is hij mijns inziens te zeer een observator en geen showbeest (hoeft ook in principe niet, maar daar denkt de media van vandaag ander over... wanneer je niet met balletjes kan jongleren op tv, is het afgelopen me je inhoud te verduidelijken).

Her en der is het boek zelfs een gewone opsomming van mensen die allemaal zeer veel geld hebben verdiend, dat verhaal kennen we echt al wel. In deze wereld en maatschappij is het nu eenmaal zo dat er een aantal ondernemers en rijke adel zeer veel geld hebben en blijven verdienen. Vandaar dat we niet in een communisme leven maar in een democratie-vrije markt combinatie: face it, er bestaan zeer rijke mensen.
Hoe die aan hun geld komen is uiteraard niet altijd even proper. Hier 100 bladzijden over jammeren had echt niet gehoeven voor mijn part. Het verband uitleggen tussen deze families hun geld en het loon van hun werknemers is echter wel verhelderend uitgelegd in dit boek, waarvoor dank.

Het fanatisme en de woede verblind Peter Mertens vaak heb ik de indruk, waardoor hij even stuurloos voorwaards gaat, recht de vangrail in.

Dit is meteen mijn zwaarste kritiek op het boek. Een concreet voorbeeld van het soort eenzijdige paranoïde retoriek is terug te vinden op pagina 221 en 222 waar hij zonder omzien stelt dat de voorlopers van de N-VA nooit een pink hebben uitgestoken om de sociale zekerheid tot stand te brengen; hetgeen historisch fout is.  
Uiteraard zijn de n-va en consoorten niet meteen die sociale ridders die mijnheer Mertens zo graag zou zien strijden om de sociale vangnetten te behouden (tot daar volg ik hem). Echter kort door de bocht beweren dat de deze partij èn diens voorlopers nooit (let vooral op dit woordje) een pink hebben uitgestoken is op het randje van geschiedsvervalsing. Peter Mertens zou als socioloog misschien even met zijn collega's historici overleggen, want voorheen de jaren '30 was er niet eens zoiets als 'links' of 'rechts' onder de Vlaamse beweging en waren er onder de Vlaamse beweging evenzeer mensen die nu in de pvda zouden kunnen hebben thuisgehoord, evenzeer dan dat er mensen waren die meer bij het VB hoorden moesten ze in deze tijd leven.

Bij de links nationalisten waren er weldegenlijk mensen die een strijd leverden om de huidige sociale zekerheid vorm te geven, indien Mertens aan dit feit voorbijgaat om te bewijzen dat Bart De Wever uw sociale zekerheid wil afbreken, is hij mijns inziens de zoveelste rode rakker die om het even wat vertelt om zijn gelijk te halen onder een kleine groep medestanders die niet eens meer overtuigd hoeven te worden.

Peter Mertens beweert hier ook in één adem, op een zeer demagogische manier zelfs, dat de n-va de sociale zekerheid wil afbouwen, iets dat ik niet terugvind in hun programma, noch kan afleiden uit andere schijfsels. Hier verliest Mertens enorm veel van zijn geloofwaardigheid, wat heel jammer is want hij maakt in de eerste helft van het boek zo'n belangerijke punten.
Ik ben me er wel van bewust dat de n-va misschien wel achter het Duitse model aanholt zoals Mertens hier schrijft, maar Bart De Wever meteen afschilderen als de doodgraver van de sociale zekerheid (hij krijgt nog net geen Charlie Chaplin snorretje opgeleefd) lijkt met toch al te ver te gaan. Maar ja, iedereen die deze stelling niet meteen onderschrijft zal volgens Mertens wel in het kamp thuishoren waar de OpenVLD, het Vlaams Belang en de board of directors van alle multinationals thuishoren nietwaar? Nuja, wanneer hij hiermee een debat wil losweken is dat wel aardig gelukt denk ik (ik schrijf er hier in mijn blog tenslotte ook over hetgeen anders niet zou gebeuren),... laat ons hopen dat hier reactie op komt... onderbouwde reactie.
Het mooie aan die boek is tevens dat het zo veel 'routine' meningen ontmaskert dat het meteen beangstigend wordt. De wereld door de bril van een pvda-voorzitter bekijken is ook vermoeiender dan meestappen in het mensen-tegen-elkaar (Europa-voor-de-vrienden) gedoe. Ik denk dat de pvda hier een sterke analytische schrijver aan het werk heeft gezet, die ik graag de paar fouten vergeef die hij mijns inziens maakt, omdat het zo verdomd nodig is en zo juist is,... we worden uitgemolken, uitgeknepen en beledigd door een stel rijke families en industriëlen en dat daar niemand echt tegen in het verweer is gekomen is meestal te wijten aan de rechtse reflex die ons overal wordt ingefluisterd.

conclusie:

Dit boek is een aanrader voor iedereen die ook eens een andere kijk op de crisis wil leren kennen, naast de alom vertegenwoordigde neo-liberaal-rechtse retoriek en het polariserende debat. Hou wel in het achterhoofd dat Mertens iemand is die desnoods enkele historische waarheden 'anders' brengt om zijn punt te maken.

Indien dit boek je niet woedend maakt of op z’n minst doet nadenken over wat er gebeurd met onze welvaart en sociaal vangnet, dan moet je vooral de ogen blijven sluiten en verder werken zonder vragen te stellen, koop een kookboek in dat geval en voel jezelf beter omdat je nu de perfecte zoetwatergarnalen in rode currysaus kan maken.

Mijn eindconclusie is dan ook: lees bedachtzaam, maar het is verhelderend en nodig!



m